Umowa Nr 5304/ESA/2023/0
Nazwa projektu: Przetwarzanie informacji spektralnej z wykorzystaniem kwantowych sieci neuronowych (SIPwQNNs), realizacja w ramach programu pn.: Projekty Międzynarodowe Współfinansowane
Kwota projektu: 855 135,00 zł (182 335,53 EUR)
Dofinansowanie: 389 739,00 zł (89,9% środków krajowych)
Środki z budżetu państwa
Opis:
Obliczenia kwantowe umożliwiają zastosowanie nowych metod rozwiązywania trudnych problemów naukowych i inżynieryjnych. Jednym z takich problemów jest klasyfikacja stale zwiększającego się zasobu danych teledetekcyjnych. Celem projektu SIPwQNNs jest zbadanie możliwości zastosowania technik kwantowego uczenia maszynowego (QML) do analizy i przetwarzania obrazów spektralnych uzyskanych przez satelity obserwacji Ziemi. W rezultacie projektu można spodziewać się nowych narzędzi i metod, które mogą znacznie poprawić proces klasyfikacji danych obserwacji Ziemi, co z kolei będzie miało znaczący wpływ na dziedziny takie jak monitorowanie środowiska, rolnictwo, zarządzanie zasobami naturalnymi i wiele innych obszarów związanych z obserwacjami Ziemi.
SIPwQNNs ma potencjał przynieść realne korzyści dla społeczeństwa, wspierając zrównoważony rozwój, ochronę środowiska, poprawę rolnictwa, zarządzanie zasobami naturalnymi i jakość życia obywateli.
Nazwa zadania: Hyper-Kamiokande, realizacja w ramach programu pn.: Wsparcie udziału polskich zespołów naukowych w międzynarodowych projektach infrastruktury badawczej.
Projekt realizowany przez podmioty tworzące konsorcjum Hyper-Kamiokande, lider: Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ)
Kwota projektu: 67 596 799,26 zł (w tym dla CAMK PAN: 8 985 964,47 zł)
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Detektor Hyper-Kamiokande będzie podziemnym wykrywaczem promieniowania wykorzystującym zjawisko Czerenkowa, dzięki czemu będzie rejestrował wytworzone przez neutrina cząstki naładowane oraz umożliwiał wyznaczenie ich energii. Będzie on 5-krotnie większy (258 kt masy wody) niż obecnie działający detektor Super-Kamiokande. Niezwykle atrakcyjną cechą tego typu detektorów jest prosta zasada działania: duża objętość wypełniona bardzo czystą wodą, otoczona detektorami światła (fotopowielaczami). Trudność przy budowie Hyper-K będą stanowić ogromne rozmiary zbiornika - będzie to walec o wysokości 71 m i średnicy 68 m, co wymaga wydrążenia w skale groty o rozmiarach 73 m (wys.) na 69 m (śr.). Całość musi być umieszczona głęboko pod powierzchnią ziemi (ok. 650 m), dla osłony detektora przed promieniowaniem kosmicznym. Taki rozmiar i lokalizacja przedstawiają nowe wyzwania eksperymentalne i inżynierskie, gdyż będzie to największy na świecie obiekt tego typu, wykonany przez człowieka.
Umowa Nr 568500/PnH 2/2022
Nazwa zadania: Udział w przedsięwzięciu pod nazwą „Premia na Horyzoncie 2"
Kwota projektu: 30 622,00 zł
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Wypłata dodatków do wynagrodzeń dla osób pozostających w stosunku pracy z CAMK PAN, biorących udział w realizacji projektu pod nazwą: Zintegrowane działania w dziedzinie astrofizyki wysokich energii w ramach programu „Horyzont 2020”, na podstawie umowy nr 871158.
Umowa Nr 565173/PnH 2/2022
Nazwa zadania: Udział w przedsięwzięciu pod nazwą „Premia na Horyzoncie 2"
Kwota projektu: 30 738,00 zł
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Wypłata dodatków do wynagrodzeń dla osób pozostających w stosunku pracy z CAMK PAN, biorących udział w realizacji projektu pod nazwą: Sondowanie nowej fizyki i możliwości technologicznych w eksperymentach fizyki cząstek elementarnych i fal grawitacyjnych. Współpraca Europa - Stany Zjednoczone - Azja. w ramach programu na rzecz badań i innowacji Horyzont 2020, na podstawie umowy nr 101003460 - PROBES.
Decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr DIR/WK/2017/12 z dn. 14.12.2017 r., DIR/WK/2017/2019/12-1 z dn. 20.12.2019 r. oraz DIR/WK/2017/2020/12-2 z 10.07.2020 r.
SST-1M/CTA
Nazwa projektu: Demonstrator technologii dla mini-sieci małych teleskopów Czerenkowa dla projektu CTA
Projekt realizowany przez „Polskie Konsorcjum Projektu Cherenkov Telescope Array”, lider: Instytut Fizyki Jądrowej PAN
Kwota projektu: 7 880 044,35 zł ogółem, w tym dla CAMK: 522 783,17 zł
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Celem realizacji obecnego projektu jest sprawdzenie parametrów oraz prowadzenie badań przy użyciu wspólnie opracowanej i zbudowanej we współpracy Polski, Szwajcarii i Czech mini-sieci dwóch teleskopów Czerenkowa SST-1M do badania wysokoenergetycznego promieniowania gamma z kosmosu. Prowadzona w ramach zadania walidacja i kalibracja aparatury umożliwi realizację całej serii wartościowych, a być może nawet unikalnych badań naukowych. Do prac kalibracyjnych systemu wykorzystane zostaną systematyczne obserwacje Mgławicy Krab, która jest silnym i dobrze zbadanym źródłem emisji gamma w zakresie energii do ok. 100 TeV i jest uznawana za główny kalibrator dla astronomii gamma. Głównym programem obserwacyjnym będzie monitorowanie zmienności kilku znanych jasnych blazarów (aktywnych jąder galaktyk z relatywistycznymi strugami skierowanymi do obserwatora) dla określenia zakresu ich zmienności czasowej ("duty cycle") i widm mocy w zakresie promieniowania gamma wysokich energii. W ramach projektu, planujemy również podjęcie próby zrealizowania pomiaru gwiazdowej interferencji intensywnościowej SII z wykorzystaniem dwóch teleskopów Czerenkowa. Implementacja tej, zaproponowanej już kilkadziesiąt lat temu, techniki pomiarów stanowiłaby nową jakość w astronomii przy realizacji pomiarów przez sieci małych teleskopów Czerenkowa. W przypadku powodzenia planowanych prób byłby to fundamentalny dla astronomii instrumentalnej wynik uzyskany za pomocą naszej sieci SST-1M.
Decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr DIR/WK/2018/09 z dn. 21.12.2018 r., DIR/WK/2018/2020/09-1 z dn. 25.08.2020 r., DIR/WK/2018/2020/09-2 z dn. 17.12.2020 r.; DIR/WK/2018/2020/09-3 z dn. 29.10.2021 r.
OCA/ESO
Nazwa zadania: Polsko-Niemieckie Obserwatorium Astrofizyczne - wsparcie misji kosmicznych oraz instrumentalnych ESO
Wartość finansowania zadania: 13 272 285,43 zł
Dofinansowane: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Kluczowym zadaniem naukowym projektu, jest wykonanie dla ok. 500 jasnych obiektów pomiarów ich jasności w kilku różnych filtrach, w zakresie widzialnym i bliskiej podczerwieni, oraz spektroskopię wysokiej rozdzielczości. Pomiary fotometryczne nie mogą być obarczone niepewnością większą niż 0.008 mag, natomiast pomiary prędkości radialnych muszą mieć dokładność przynajmniej 30 m/s dla układów zaćmieniowych oraz 200 m/s dla gwiazd pulsujących. Dane te posłużą do kalibracji kilku kluczowych metod pomiaru odległości, a co za tym idzie posłużą do znacznie lepszej kalibracji kosmicznej skali odległości i wyznaczenia stałej Hubble’a.
Zadanie (projekt) obejmuje:
Budowę dwóch robotycznych teleskopów optycznych (o lustrach średnicy 1,5m oraz 80 cm), wyposażonych w nowoczesne kamery CCD, ich montaż wraz z kopułami, filtrami, elektroniką i oprogramowaniem oraz ich uruchomienie w Obserwatorium Cerro Armazones (OCA) w Chile
Adaptację terenu obserwatorium pod planowaną budowę teleskopów
Prowadzenie obserwacji i analizy uzyskanych danych astronomicznych w zakresie pomiaru precyzyjnych odległości do wielu różnych obiektów kosmicznych.
Prace przewidziane w projekcie realizowane będą w unikatowym obserwatorium astronomicznym, zlokalizowanym u podnóża Cerro Armazones w północnym Chile, zwanym Observatory Cerro Armazones (OCA). Ze względu na stabilne warunki pogodowe: ponad 340 pogodnych nocy w roku i rekordowo niską wilgotność powietrza wzgórze Cerro Armazones zostało wybrane przez ESO na miejsce budowy największego teleskopu świata Extremely Large Telescope (ELT), zatem teleskopy budowane i instalowane w ramach opisywanego projektu znajdą się w bezpośrednim sąsiedztwie ELT.
https://araucaria.camk.edu.pl/
Umowa Nr 7016/IA/SP/2019 z dn. 19.07.2019 r.
NCSatKom
Nazwa projektu: Narodowe centrum satelitarnej komunikacji kwantowej (NCSatKom)
Kwota projektu: 9 646 000,00 zł
Dofinansowanie: 100%
Dotacja celowa Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Opis:
Projekt opiera się na budowie zrobotyzowanego teleskopu oraz systemu komunikacji kwantowej. Zrobotyzowane teleskopy naziemne stają się jedną z najważniejszych gałęzi astronomii instrumentalnej. Są to urządzenia zdolne przeprowadzić przynajmniej jedną noc obserwacji samodzielnie w oparciu o ogólne wytyczne ustalane przez ich użytkowników, z reguły jednak takie urządzenia pracują samodzielnie miesiącami i gromadzą ogromne ilości danych. Zrobotyzowane teleskopy służą obecnie też jako sensory w obszarze śledzenia satelitów i śmieci kosmicznych. Polska w ramach Polskiej Strategii Kosmicznej wskazała ten segment, zwany SST (Space Surveillance and Trackin), jako jeden z trzech podstawowych filarów polskiego rozwoju przemysłu kosmicznego. Celem jest rozwinięcie obecnego systemu monitorowania i śledzenia sztucznych satelitów Ziemi oraz ocena obecnych i przyszłych zagrożeń kosmicznych, takich jak kolizje satelitów, czy ich części.
By w praktyce zrealizować ten cel, należy opracować wydajne algorytmy redukcji i analizy danych z teleskopów naziemnych i satelitów oraz zapewnić poufną komunikację pomiędzy systemem naziemnym i satelitarnym. Tutaj również można wykorzystać zrobotyzowane teleskopy, jako element naziemnego systemu komunikacji z satelitami poprzez łącza oparte o poufną komunikację kwantową.
Umowa Nr 6931/II-LAN/SP/2019 z dn. 19.07.2019 r.
Nazwa zadania: Infrastruktura obliczeniowa na potrzeby polskiej astrofizyki fal grawitacyjnych
Virgo
Finansowanie: dotacja celowa Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na rozbudowę infrastruktury informatycznej
Wartość dofinansowania: 360 000,00 zł
Całkowita wartość zadania: 398 769,00 zł
Opis:
Analiza danych w dziedzinie fal grawitacyjnych wymaga dostępu do olbrzymiej mocy obliczeniowej w możliwie najkrótszym czasie po zakończeniu kampanii obserwacyjnej, kalibracji i udostępnieniu danych (ma to znaczenie również dlatego, że okresy pomiędzy zebraniem i kalibracją danych a ich upublicznieniem są stopniowo skracane). Ponadto, astrofizycy w CAMK aktywnie tworzą nowe metody analizy danych oparte na uczeniu maszynowym. W związku z tym CAMK PAN wystąpił w imieniu polskiego konsorcjum Virgo o niezbędne zasoby obliczeniowe.
Dotacja została przyznana na rozbudowę dużej infrastruktury informatycznej w CAMK służącej grupie Virgo-Polgraw (https://polgraw.camk.edu.pl/pl/), która działa w ramach europejskiego konsorcjum Virgo (https://www.virgo-gw.eu/ ).
Dzięki dotacji zakupiony został superkomputer GPU do głębokiego uczenia maszynowego. Więcej informacji na stronie https://www.camk.edu.pl/pl/archiwum/2019/12/11/gpu-supercomputer-accelerates-gravitational-waves-research/.
Strona projektu: https://www.virgo-gw.eu/
Umowa Nr: 2021/WK/01
Nazwa projektu: „Południowo-Afrykański Wielki Teleskop SALT”, realizacja w ramach programu pn.: „Wsparcie udziału polskich zespołów naukowych w międzynarodowych projektach infrastruktury badawczej”
SALT
Kwota projektu: 7 607 348,50 zł
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Dostęp do SALT’a umożliwia polskiemu środowisku utrzymanie znaczącej pozycji w astronomii światowej. Uzyskanie najwyższej jakości danych spektroskopowych i fotometrycznych dla najsłabszych obiektów nieba południowego. Widmo w zakresie optycznym niesie fundamentalną informację o właściwościach, strukturze i ewolucji świecących obiektów astrofizycznych. Dane takie są niezbędne przy badaniu: małych ciał układu słonecznego, poszukiwaniu planet poza słonecznych, wyznaczaniu fundamentalnych parametrów fizycznych gwiazd i galaktyk, wyznaczaniu odległości do obiektów astronomicznych czy badania rozmieszczenia i dynamiki barionowej jak i ciemnej materii w galaktykach i Wszechświecie.
Projekt SALT jest wykonywany przez następujące instytucje reprezentujące poszczególne kraje: ● National Research Foundation (RPA) ● Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika i polskie uniwersytety: UAM, UJ, UMK, UWr (Polska) ● Rutgers University (USA) ● University of Wisconsin – Madison (USA) ● Consortium of UK Universities and Institutions (CUKUI - Wielka Brytania) ● Dartmouth College (USA) ● Inter-University Centre for Astronomy and Astrophysics (IUCAA - Indie) ● American Museum of Natural History (AMNH - USA).
CAMK PAN, w ramach międzynarodowego porozumienia, reprezentuje interesy całego polskiego astronomicznego środowiska naukowego. Polskie instytucje, oprócz CAMK PAN, które korzystają z czasu teleskopowego to: Instytut Astronomiczny UWr, Obserwatorium Astronomiczne UJ, Instytut-Obserwatorium Astronomiczne UAM oraz Instytut Astronomii UMK. Polscy naukowcy, w ramach wspólnych obserwacji teleskopem SALT, współpracują z kolegami z Anglii, IUCAA-Indii, SAAO-RPA i AMNH- USA.
Umowa Nr: 2021/WK/06
HESS
Nazwa projektu: Astrofizyka bardzo wysokich energii z wykorzystaniem obserwatorium H.E.S.S., realizacja w ramach programu pn.: „Wsparcie udziału polskich zespołów naukowych w międzynarodowych projektach infrastruktury badawczej”.
Projekt realizowany przez członków "Polskiego Konsorcjum Eksperymentów H.E.S.S. i MAGIC",
lider: Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN
Kwota projektu: 412 847,37 zł (w tym dla CAMK PAN: 338 097,37 zł)
Dofinansowanie: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Nadrzędnym celem projektu jest zapewnienie polskim naukowcom możliwości kontynuowania badań w dziedzinie astrofizyki promieniowania gamma bardzo wysokich energii przy wykorzystaniu międzynarodowego obserwatorium promieniowania gamma najwyższych energii High Energy Stereoscopic System
(H.E.S.S.) w Namibii. Urządzenie to jest przeznaczone do prowadzenia obserwacji Wszechświata w zakresie promieniowania elektromagnetycznego bardzo wysokich energii, pomiędzy kilkadziesiąt GeV a ok. 100 TeV (tzw. zakres VHE). Teleskopy obserwatorium H.E.S.S. rejestrują promieniowanie Czerenkowa produkowane przez cząstki pęku atmosferycznego powstałego w wyniku oddziaływania wysokoenergetycznych fotonów gamma z atmosferą Ziemi. Obrazy pęku pozwalają na zrekonstruowanie energii pierwotnego fotonu gamma oraz określenie kierunku jego przyjścia.
Cele naukowe projektu H.E.S.S. należą do trzech głównych grup tematycznych:
1)poszukiwanie źródeł promieniowania kosmicznego (kosmicznych akceleratorów cząstek) i badanie ich własności oraz roli we Wszechświecie, ze szczególnym naciskiem na badania pozostałości po wybuchach supernowych, mgławic pulsarowych, pulsarów, mikrokwazarów, układów podwójnych gwiazd, obszarów formowania się gwiazd, galaktyk, blazarów, radiogalaktyk i błysków gamma;
2) badanie międzygalaktycznego promieniowania tła (ang. extragalactic background light – EBL) oraz własności i struktury międzygalaktycznego pola magnetycznego;
3) testowanie fundamentalnych teorii fizycznych poprzez poszukiwanie śladów anihilacji cząstek ciemnej materii oraz badanie niezmienniczości Lorentza. Badania te uzupełniane są przez współpracę z obserwatoriami operującymi w innych zakresach energetycznych, opracowywanie nowych metod analizy danych oraz wykorzystanie nowoczesnych metod komputerowych do prowadzenia symulacji i transmisji danych.
Umowa Nr 526845 /PnH 2/2021
Nazwa zadania: Udział w przedsięwzięciu pod nazwą „Premia na Horyzoncie 2”
Wartość finansowania zadania: 16 862 839,00 zł
Dofinansowane: 100%
Środki z budżetu państwa
Opis:
Wypłata dodatków do wynagrodzeń dla osób pozostających w stosunku pracy z CAMK PAN, biorących udział w realizacji projektu pn.: Kalibracja pozagalaktycznej skali odległości z dokładnością poniżej jednego procenta w erze wielkich badań - UniverScale w ramach programu na rzecz badań i innowacji Horyzont 2020, na podstawie umowy nr 951549
