The Gaia-ESO Survay jest ambitnym przeglądem spektroskopowym, obejmującym 100 000 gwiazd w Drodze Mlecznej. Widma o średniej i wysokiej rozdzielczości są uzyskiwane przy użyciu wielowiązkowego spektrografu FLAMES, zainstalowanego na ośmiometrowym teleskopie w systemie Very Large Telescope (VLT), w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO), na Cerro Paranal, w Chile.Obserwacje rozpoczęto w grudniu 2011 roku. Są rozłożone na cztery lata, w czasie których zostanie wykorzystanych 300 nocy obserwacyjnych. Przegląd jest projektem, w którym współpracuje przeszło 300 astronomów, w większości z instytucji europejskich.
The Gaia-ESO Survay obejmuje gwiazdy należące do wszystkoch komponentów Drogi Mlecznej(cienki i gruby dysk, zgrubienie centralne i halo). Astronomowie badają też gwiazdy w 80 gromadach otwartych, w różnym wieku i składzie chemicznym. Badane gwiazdy należą do różnych typów widmowych (od O do M) i będących na różnych etapach ewolucji (olbrzymy, karły i gwiazdy na etapie przed wstąpieniem na ciąg główny). Celem przeglądu jest zbadanie kinematyki i składu chemicznego dużej liczby gwiazd w Galaktyce. Przegląd dostarczy ważnych informacji, pozwalających zrozumieć powstawanie i ewolucję Drogi Mlecznej. Ponadto, badania gromad otwartych przyczynią się do pogłębienia wiedzy o ewolucji gwiazd w fazach od poprzedzajacych wstapienie na ciąg główny, do etapu czerwonych olbrzymów.
Kamieniem milowym na drodze realizacji projektu jest zakończenie analizy wszystkich widm uzyskanych przed końcem czerwca 2013 roku (wynik obserwacji prowadzonych przez 1,5 roku). Analiza widm o wysokiej rozdzielczości gwiazd typów FGK jest przedstawiona w najnowszej pracy "The Gaia-ESO Survey: The analysis of high-resolution UVES spectra of FGK-type stars", autorstwa Rodolfo Smiljanica z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika i jego współpracowników, która właśnie ukazała sie w the Astronomy and Astrophysics Journal. Znaczenie wyników przedstawionych w tej pracy sprawiło, że została ona uznana za jeden z "przebojów" tej edycji.
Praca przedstawia w jaki sposób wyznaczono parametry atmosfer i składy chemiczne 1301 gwiazd typów FGK. Ta próbka jest jedną z największych analizowanych dotychczas w jednorodny sposób. Gwiazdy te są głównie karłami w okolicy Słońca i olbrzymami w kilku gromadach otwartych, liczących powyżej 100 mln lat. Wyznaczono obfitości 24 ppierwiastków chemicznych: C, N, O, Na, Mg, Al, Si, Ca, Sc, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Y, Zr, Mo, Ba, Nd oraz Eu.Ta lista obejmuje pierwiastki powstające we wszystkich kanałach procesu nukleosyntezy. Wyniki przyczynią się do postępu w zrozumieniu ewolucji gwiazd oraz powstawania i ewolucji Drogi Mlecznej. Na podstawie tych wyników powstało już wiele kolejnych publikacji, a inne są w przygotowaniu.
(Tekst: Rodolfo Smiljanic.)
Rysunek: Zależność pomiędzy temperaturą efektywną obserwowanych gwiad, a grawitacją powierzchniową. Panele różnią się metalicznością. Rysunek przedstawia rozkład gwiazd w różnych stadiach ewolucyjnych, wposzczególnych przediałach metaliczności. Rysunek z przytaczanej pracy.
