W najnowszym artykule, "Ultraluminous X-ray sources - new distance indicators?", przyjętym do druku w Astronomy & Astrophysics Letters, grupa warszawskich astronomów, kierowana przez Agatę Różańska z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika, PAN, pokazała, że szerokopasmowe widma źródeł typu ULX (Ultraluminous X-ray source), P13 w galaktyce NGC7793, ULX1 w NGC5907 i ULX5 w Circinus, można dopasować przy pomocy jednego modelu. Pokazali, że wszystkie rozważane źródła typu ULX mają gorącą gwiazdę neutronową w centrum i gorący dysk akrecyjny.
Ich wyniki dowodzą, że jeśli mamy do czynienia z obiektami o symetrii niesferycznej, to całkowite promieniowanie dochodzące do obserwatora powinno być zsumowane po odpowiednich obszarach emisji. Tak skonstruowany model jednoskładnikowy pasuje kształtem do szerokopasmowych widm analizowanych obiektów. Ponadto można wyznaczyć odległość do rozważanych źródeł. Wyznaczona taką metodą odległość do P13, $D = 3,41 ^ {+ 0,11} _ {- 0.10} $ ~ Mpc, zgadza się z odległością 3,4 $ \ pm 17 $ ~ Mpc, wyznaczoną z relacji okres-jasność dla Cefeid (Pietrzyński et al. 2010) do galaktyki macierzystej. W przypadku ULX1, odległość wynikająca z omawianego modelu wynosi $D = 6,55 _ {- 0,81} ^ {+ 0,69} $ ~ Mpc, i jest o czynnik dwa mniejsza niż dwa poprzednie pomiary, które podawały dwie różne liczby (13 i 17 Mpc). Odległość do ULX5 uzyskana za pomocą tej metody $ D= 2,60 ^ {+ 0,05} _ {- 0,03} $ ~ Mpc jest zgodna z wartością 2,78 ~ Mpc znalezioną przez Koribalskiego i in. (2004) metodą pomiarów prędkości radialnych.
Wynik warszawskich astronomów ma znaczenie bardziej ogólne. Różne składniki promieniowania z dysku akrecyjnego lub dodatkowej gorącej, centralnej korony powinny być policzone z uwzględnieniem obszaru emisji, co pozwoli skonstruować jednoskładnikowy model pasujący do danych. Takim centralnym obszarem może być gwiazda neutronowa lub gorąca korona częściowo przykrywana przez dysk.
Zdjęcie: wykonane przez satelitę Chandra, przedstawia Galaktykę Wir (M51), ze źródłem ULX 8 w centrum okręgu zaznaczonego przerywaną linią. Credit: X-ray: NASA/CXC/Caltech/M. Brightman et al.
