Słynny rentgenowski układ podwójny Cyg X-1 zawiera pierwszą czarną dziurę, jaką kiedykolwiek wykryto we Wszechświecie. Zostało to wykazane przez Boltona (1972) oraz Webster i Murdin (1972), który zmierzył prędkości radialne obserwowanego nadolbrzyma w układzie i wskazał, że niewidzialny towarzysz, który jest okrążany przez nadolbrzyma, jest prawdopodobnie czarną dziurą. Paczyński (1974) wykazał, że wyznaczona obserwacyjnie masa niewidocznego towarzysza zależy tylko od odległości do układu i jeśli odległość jest duża (> 1,3 kpc), to musi to być czarna dziura. Ziółkowski (2005) skonstruował ewolucyjne modele nadolbrzyma i doszedł do wniosku, że jego masa wynosi około 40 ± 5 mas Słońca, co przekłada się na masę czarnej dziury 20 ± 5 mas Słońca. Wartości te były znacznie większe niż powszechnie zakładane i nie były wówczas ogólnie akceptowane.
Najnowszy artykuł opublikowany przez międzynarodowy zespół, w skład którego wchodzi Janusz Ziółkowski z CAMK PAN, Warszawa, składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich dotyczy obserwacji radiowych VLBI prowadzonych przez grupę kierowaną przez J. Millera-Jonesa. Analiza zapewnia precyzyjne wyznaczenie paralaksy radiowej układu, przekładającej się na odległość 2,22 ± 0,17 kpc. Druga część wykorzystuje ten wynik i inne dane obserwacyjne do określenia parametrów układu podwójnego. Szczególnie interesujące są uzyskane wartości mas składników: 40,6 ± 7,4 i 21,2 ± 2,2 mas Słońca. Wartości te są znacznie wyższe niż dotychczas sądzono. Mają one bardzo poważne konsekwencje dla obrazu ewolucji masywnych gwiazd, w szczególności implikując, że utrata masy przez te gwiazdy w postaci wiatru jest znacznie słabsza niż wcześniej szacowano.
Wpływ tej pracy: od 17 lutego do 22 lutego 364 artykuły na temat tej pracy zostały przeczytane przez, jak się szacuje, 2,3 miliona ludzi w 54 krajach. Większość doniesień medialnych miała miejsce w Stanach Zjednoczonych (72 artykuły), Chinach (54 artykuły), Wielkiej Brytanii (21 artykułów), Indiach (19 artykułów), Hiszpanii (18 artykułów) i Szwajcarii (17).
Podpis rysunku: Przewidywane relacje masa-jasność dla masywnych jąder spalających wodór gwiazd o różnym składzie chemicznym. Masy podane są w masach Słońca, a jasności w stosunku do jasności Słońca. Relacje pokazują pozycje częściowo wyewoluowanych gwiazd w momencie, gdy mają one efektywną temperaturę i tempo utraty masy wiatru gwiazdowego odpowiadające tym obserwowanym dla nadolbrzyma na Cyg X-1. Masa i jasność określone przez Orosza i in. (2011) są pokazane jako błękitny trójkąt. Wartości z tej pracy są pokazane jako niebieskie kółko.
Link do oryginalnego artykułu: "Cygnus X-1 contains a 21-solar mass black hole -- implications for massive star winds".
Link do filmu przygotowanego na temat pracy: “Cygnus X-1 contains a 21-solar mass black hole – implications for massive star winds”.
