small pl CAMK logo

Treść wpisu

Data utworzena: ,   Data archiwum:

Wyszczuplające działanie adwekcji w przepływach akrecyjnych wokół czarnych dziur

 

Odkrycie ultrajasnych źródeł rentgenowskich (ULXów) i rosnąca ilość dowodów na to, że chodzi o układy, w których akrecja na obiekty zawarte zachodzi w tempie super-Eddingtonowskim, wywołały wzrost zainteresowania modelami teoretycznymi opisującymi przepływy akrecyjny o takich własnościach. Modele takie istniały od lat siedemdziesiątych XX  w., ale nie mogły być konfrontowane z rzeczywistością we Wszechświecie, z powodu braku danych obserwacyjnych dotyczących tego rodzaju układów. Rozpowszechniło się nawet błędne wrażenie, że nie mogą one istnieć i panowała równie błędna opinia, że Eddingtonowskie tempo akrecji jest jakąś nieprzekraczalną i magiczną granicą fizyczną. Opinia ta nie była, jednakowoż, podzielana przez wszystkich i w Warszawie, w grupie przewodzonej przez Bohdana Paczyńskiego, powstały modele tzw. „grubych dysków”, które Martin Rees nazwał „polskimi pączkami” („Polish Doughnuts”), nie zdając sobie sprawy z tego, że w odróżnieniu od amerykańskich, polskie nie mają w środku dziury. Nieco później powstały, zaproponowane przez Marka Abramowicza, Jean-Pierre Lasotę i współpracowniczki, modele tzw. „szczupłych dysków” („slim discs”), w których dominującą rolę odgrywała adwekcja energii. Dyski szczupłe miały odpowiadać tempom akrecji mniejszym od tych charakteryzujących polskie pączki, jednak nikt nie zbadał czy i jak, przy zwiększaniu tempa akrecji, szczupłe dyski tyją stając się grube. Dopiero praca Lasota et al. (2016) zajęła się tym zagadnieniem. Okazało się, że szczupłe dyski nigdy nie staja się grube, bo adwekcja energii na to nie pozwala. Sylwetka szczupłego dysku nie zmienia się ze wzrostem tempa akrecji. Natomiast, uwzględnienie adwekcji w modelach polskich paczków, prowadzi to do ich szczuplenia. Inaczej mówiąc Lasota et al., wykazali, że przy wysokich tempach akrecji, dietetyczne działanie adwekcji jest uniwersalne.


J.-P. Lasota, R. S. S. Vieira, A. Sadowski, R. Narayan and M. A. Abramowicz 2016, The slimming effect of advection on black-hole accretion flows, Astronomy & Astrophysics, 587, 13.
(Patrz również : M. Wielgus, W. Yan, J.-P. Lasota, & M.A. Abramowicz 2016, Astronomy & Astrophysics, 587, 38)

 

Ilustracja: Migawki logarytmu gęstości obliczonej przy pomocy Ogólnie Relatywistycznych symulacji Magnetohydrodynamicznych dysków akrecyjnych dla temp akrecji równych 9,6, 24,3 i 73,1 tempa eddingtonowskiego. Gęstość podana jest w g/cm3

Archiwa


Kategorie