Wykłady odbywają się w okresie od października do czerwca, raz w miesącu, w poniedziałki o godzinie 18:00.
Na nocnym niebie widzimy, nieuzbrojonym okiem, kilka tysięcy migoczących gwiazd. Mogłoby się wydawać, że to one skupiają materię we Wszechświecie. Że są podstawowymi "cegiełkami", wyznaczającymi strukturę Kosmosu. Okazuje się jednak, że to nie same gwiazdy ale ich skupiska - galaktyki są tymi wyznacznikami. Galaktyki są skupiskami setek miliardów gwiazd i to one decydują o strukturze Wszechświata oraz jego ewolucji. O ich istnieniu przekonaliśmy się zaledwie ok. 100 lat temu. Czym są galaktyki, jak powstały, jak się zmieniały, czym się różnią między sobą, jaki będzie ich los, w jakiej my mieszkamy? O tym będzie ten wykład.
Paweł Pietrukowicz (Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego)
Teleskop Jamesa Webba od ponad roku znajduje się w przestrzeni kosmicznej, a od pół roku planowo wykonuje obserwacje nieba. Ten największy i najnowocześniejszy pozaziemski instrument astronomiczny dostarcza nie tylko najostrzejszych obrazów Wszechświata, ale przede wszystkim pierwszych wyników naukowych. Na wykładzie opowiem, dlaczego teleskop Jamesa Webba jest tak istotny we współczesnych badaniach Kosmosu.
Dorota Rosińska (Obserwatorium Astronomiczne, Uniwersytet Warszawski)
O tym co odkryliśmy dzięki obserwacjom Wszechświata w zakresie fal grawitacyjnych oraz co mamy nadzieje zaobserwować dzięki przyszłym detektorom Einstein Telescope i LISA.
Krzysztof Nalewajko (CAMK, Warszawa)
Odnotowany przez Charlesa Messiera pod numerem 87 niepozorny obłok w gwiazdozbiorze Panny wraz z rozwojem technologii stał się jedną z najciekawszych i najlepiej zbadanych galaktyk aktywnych. Jest to pierwsza galaktyka, w której zaobserwowano dżet, jedna z pierwszych radiogalaktyk, ważne źródło rentgenowskie oraz gamma. W jej sercu znajduje się supermasywna czarna dziura, która jako pierwsza została zobrazowana w postaci pierścienia.
Tomasz Bulik (CAMK, OAUW, AstroCent, Warszawa)
Teleskopy budowane są w trudno dostępnych i egzotycznych miejscach. Jak dokonuje się wyboru tych miejsc? Co sprawia, że budowane są właśnie w tych miejscach? W wykładzie opowiem właśnie o tym i o pracy przy wyborze miejsc na budowę dwóch teleskopów gamma.
Transmisja w 
Credit: Marc-André Besel, CTAO / ESO
Michał Bejger (CAMK, Warszawa oraz Instituto Nazionale di Fisica Nucleare, Ferrara)
Czym jest grawitacja? Od początku nauki proponowano różne opisy tego zjawiska. Opowiem także o obecnych metodach badania teorii przy pomocy detektorów fal grawitacyjnych.
Dr. Matteo Guainazzi (European Space and Technology Center of ESA, Noordwijk, The Netherlands)
Black holes lurk everywhere in the cosmos. They shape the evolution of the galaxies hosting them, constitute unique laboratory of extreme physics, and could contribute to the elusive "dark matter". Being "dark", Humankind has been able only very recently to take direct "images" of their shadow. However, their surroundings are far from being "dark": they are copious sources of high-energy radiation, X-rays and γ-rays. Space observatories of the European Space Agency (ESA) have been chasing these signals for decades, and the Polish scientific community has given a key contribution to their understanding. Furthermore, pairs of black holes dancing around each other trigger ripples in the space-time fabric: gravitational waves, which Humankind has also recently learned to decode. ESA is preparing the first space-born mission to listen to the gravitational cry of black holes in the last phases of their dramatic merging. How can we "see" the "invisible" black holes? What have they taught us on the history of the Universe? How does matter behave under the extreme physical conditions in their surroundings? These will be amongst the questions that I will address in my talk.
Wykład w języku angielskim!
Na Zoom będzie opcja napisów tłumaczonych automatycznie na język polski. Szczegóły w instrukcji dla użytkowników Zoom.
Uczestnicy w sali wykładowej otrzymają gratis książkę "Across the Universe. Research at the Nicolaus Copernicus Astronomical Center of the Polish Academy of Sciences".
Transmisja w
Matteo Guainazzi is staff astronomer at the European Space and Technology Center of ESA (Noordwijk, The Netherlands). He has been working for almost a quarter of a century on the design, development and science operations of X-ray observatories of ESA (XMM-Newton, Athena), ASI (BeppoSAX), and JAXA (ASCA, Hitomi, XRISM). His research focuses on understanding the feeding of and feedback by supermassive black holes, as well as the physical processes occurring in the immediate surrounding of the black hole event horizon, employing X-ray observations of "active galaxies". He is Sicilian, 56 years old, has been living abroad (Netherlands, Spain, Japan ) over almost his entire adult life.
Karol Wójcicki (Centrum Nauki Kopernik, Warszawa)
Jak to jest stanąć w cieniu Księżyca i doświadczyć nagłej nocy w środku dnia? O podróżach na drugi koniec świata w poszukiwaniu zaćmień Słońca - najbardziej wyjątkowych zjawisk w otaczającym nas zakątku Wszechświata - opowie popularyzator astronomii, dziennikarz naukowy i podróżnik Karol Wójcicki.
Transmisja w
Karol Wójcicki:
Pasjonat i fotograf nocnego nieba, popularyzator astronomii, dziennikarz naukowy. Twórca największego w Polsce astronomicznego fanpage „Z głową w gwiazdach” na Facebooku. Przemierza cały świat w pogoni za zaćmieniami Słońca, a dwa miesiące w roku spędza za kołem podbiegunowym polując na zorze polarne. Jednocześnie z przydomowego obserwatorium przybliża wszechświat ponad dwustu tysiącom śledzących go w sieci ludzi. Z zarażania swoją astronomiczną pasją innych uczynił sposób na życie. Zorganizował jedne z największych na świecie wspólnych obserwacji nocnego nieba oraz wiele innych imprez popularnonaukowych. Częsty gość programów telewizyjnych i radiowych. Prowadził programy popularnonaukowe na antenie Discovery Science i TVN Turbo. Na przestrzeni lat związany współpracował z licznymi planetariami i centrami nauki w całej Polsce. Obecnie odkrywa przed innymi sekrety Arktyki, podczas wypraw na obserwacje zorzy polarnej.
Agata Różańska (CAMK, Warszawa)
W roku 2020 nagroda Nobla z dziedziny fizyki trafiła do trojga astrofizyków badających super-masywne czarne dziury, które niemal na pewno znajdują się w centralnych obszarach każdej z galaktyk. Gigantyczne czarne dziury wiążą grawitacyjnie galaktyki i bezpośrednio wpływają na ich życie. Opowiem jak naukowcy obecnie postrzegają te monstrualnie, a jednocześnie trudne do obserwacji, obiekty. Przedstawię najnowsze metody badawcze czarnych dziur, oraz sposoby odnajdywania ich w pobliskim Wszechświecie. Przybliżę cały proces budowania obserwatoriów satelitarnych na podstawie dwóch największych flagowych misji Europejskiej Agencji Kosmicznej: New-ATHENA oraz eLISA.
UWAGA! Zmiana linku do transmisji YouTube...
Transmisja w
Miljenko Čemeljić (CAMK, Warszawa)
Czy kiedykolwiek myśleliście o tym, żeby zbudować własny radioteleskop? Jeszcze do niedawna było to przedsięwzięcie zbyt kosztowne i technicznie prawie nieosiągalne nawet dla najzdolniejszych elektroników. Dziś dzięki ogólnej dostępności odbiorników telewizji satelitarnej i, w związku z tym, ich niskiej cenie w granicach 100 PLN, możliwe jest odbieranie sygnału z kosmosu w domowych warunkach i bez użycia lutownicy. Wystarczy jedynie komputer o przeciętnych możliwościach i darmowe oprogramowanie pobrane z sieci, za pomocą którego, dzięki technice radia definiowanego programowo, można zastąpić elektroniczną część radioteleskopu. Do budowy anteny radioteleskopu może posłużyć talerz anteny satelitarnej lub nawet wok popularny w kuchni azjatyckiej. Materiały do budowy własnej anteny tubowej można również znaleźć w kuchni czy garażu, na przykład tekturę i folię aluminiową lub wykorzystać blachę dachową albo z billboardu reklamowego. Podczas wykładu zaprezentuję przykłady takich anten i podam praktyczne wskazówki jak odbierać i analizować sygnały z kosmosu.
