Wykłady odbywają się w okresie od października do czerwca, raz w miesącu, w poniedziałki o godzinie 18:00.
Na nocnym niebie widzimy, nieuzbrojonym okiem, kilka tysięcy migoczących gwiazd. Mogłoby się wydawać, że to one skupiają materię we Wszechświecie. Że są podstawowymi "cegiełkami", wyznaczającymi strukturę Kosmosu. Okazuje się jednak, że to nie same gwiazdy ale ich skupiska - galaktyki są tymi wyznacznikami. Galaktyki są skupiskami setek miliardów gwiazd i to one decydują o strukturze Wszechświata oraz jego ewolucji. O ich istnieniu przekonaliśmy się zaledwie ok. 100 lat temu. Czym są galaktyki, jak powstały, jak się zmieniały, czym się różnią między sobą, jaki będzie ich los, w jakiej my mieszkamy? O tym będzie ten wykład.
Marek Abramowicz (CAMK, Warszawa)
Dorota Rosińska (Uniwersytet Zielonogórski)
Alexey Pamiatnykh (CAMK, Warszawa)
Zostaną opisane cele naukowe międzynarodowego projektu BRITE - konstelacji 6 nanosatelitów (2 - z Austrii, 2 - z Polski, 2 -z Kanady), - dla długotrwalego monitoringu zmian blasku jasnych gwiazd. Te obserwacje zezwolą wykryą własne oscylacje (drgania) wybranych gwiazd na wielu częstotliwościach, co z kolei zezwoli skonstruować tak zwane astroseismiczne modele gwiazd. Podobno temu jak spowodowane trzęsieniami ziemi fale seismiczne dają informację o strukturze wewnętrznej naszego globu, astroseismołogia gwiazd zmiennych da informację o szczegółach ich wewnętrznej budowy i o efektywnosci procesów fizycznych w ich wnętrzu - o reakcjach jądrowych, transferze energii ku powierzchni, rotacji i mieszaniu materii w głębokich warstwach. Na moment wykładu na orbicie powinni już pracować trzy satelity - dwa austriackie i jeden polski, start pozostałych zaplanowano na wiosne-lato 2014.
Radosław Smolec (CAMK, Warszawa)
Opowiem w jaki sposob ptaki, foki oraz żuki odnajdują drogę do celu wykorzystując astronomię.
Kamil Złoczewski i Jacek Kupras (Uniwersytet Warszawski (KZ) i WorldWide Telescope (JK))
Dla wielu miłośników astronomii poznawanie kosmosu kojarzy się albo z badaniami, które prowadzą naukowcy przy pomocy wyrafinowanych technik i narzędzi, albo z zakupem sprzętu dedykowanego astroamatorom, który nie zawsze jest tani. Tymczasem w Internecie dostępnych jest wieledarmowych narzędzi umożliwiających tanim kosztem wirtualną eksplorację Wszechświata. Są wśród nich zarówno programy komputerowe, poczynając od wirtualnych planetariów na symulatorach lotów kosmicznych kończąc, jak i portale edukacyjne, często prowadzone przez uniwersytety. Niektóre z nich oferują nawet darmowy dostęp do teleskopów – robotów, zaś ich interfejsy są tak proste, że mogą być obsługiwane przez laika. W trakcie naszej prezentacji pokażemy parę narzędzi tego typu, wskażemy też miejsca w Internecie gdzie można z nich korzystać.
Justyna Modzelewska (CAMK, Warszawa)
Weronika Narloch (CAMK, Warszawa)
W czasie obserwacji nocnego nieba oprócz gwiazd, widzianych jako małe punkty świetlne, można dostrzec także niewyraźne plamki. Są to mgławice, galaktyki, a także gromady gwiazd, bohaterki tego wykładu. Gromady to niezwykle interesujące obiekty. Są one bardzo ważne dla współczesnej astronomii ze względu na różnorodność należących do nich gwiazd. Ich badanie stało się podstawą m.in. dla teorii ewolucji gwiazd.
Andrzej Krasiński (CAMK, Warszawa)
Pierwszy komputer (mechaniczny!) zostal zaprojektowany przez Charlesa Babbage'a w pierwszej polowie 19 wieku. Praca nad skonstruowaniem prototypu byly daleko posuniete juz w roku 1830, ale projekt zostal zarzucony z przyczyn organizacyjno-psychologicznych. W zwiazku z pozniejsza wersja tego projektu swoja pionierska prace stworzyla Ada Lovelace (corka George'a Byrona), dzis uwazana za prekursorke teorii programowania komputerow. W roku 1985 zespol inzynierow i informatykow kierowany przez Dorona Swade'a z Muzeum Nauki w Londynie podjal prace nad urzeczywistnieniem projektu Babbage'a. Kalkulator Babbage'a zostal ukonczony i udostepniony publicznosci w roku 1991, natomiast w roku 2002 ukonczono budowe drukarki (tez wedlug projektu Babbage'a). Dzis istnieja i dzialaja (w ramach pokazow muzealnych) dwa kompletne egzemplarze tej maszyny: w Muzeum Nauki w Londynie i w Muzeum Historii Komputerow w Mountain View (California, USA). W drugiej czesci wykladu pokaze zdjecia najciekawszych egzemplarzy starych komputerow elektronicznych wystawionych w Mountain View.
Arkadiusz Olech (CAMK, Warszawa)
Polska Sieć Bolidowa powstała w 2004 roku jest dzisiaj głównym projektem realizowanym przez Pracownię Komet i Meteorów. Obecnie działa 20 stacji, w których znajduje się 50 kamer wideo i dwa cyfrowe aparaty fotograficzne. W każdym roku sieć rejestruje około 40 tysięcy meteorów, a dla ponad 6000 z nich udaje się dokładnie wyznaczyć trajektorię w atmosferzę i orbitę. Jedno lub dwa zjwiska roczniea są na tyle jasne, że dają spore szanse na spadek meteorytu. W swoim referacie przedstawię historię sieci, omówię jej obecny status, a także przedstawie najciekawsze wyniki związane z trzema bardzo jasnymi bolidami obserwowanymi w ostatnich latach.
Michał Różyczka (CAMK, Warszawa)
Życie pojawiło się na Ziemi ponad 3 mld lat temu, i właśnie tyle czasu potrzebowała ewolucja, by uformować mózg zdolny do zdobywania, magazynowania oraz przekazywania informacji niemieszczącej się w materiale genetycznym. Jak do tego doszło, pomału dowiadują się biolodzy i paleontolodzy. Z ich dociekań wynika, że mamy wspólnych przodków nie tylko z szympansami, lecz nawet z tasiemcami. Astronomowie podpowiadają, że jest jeszcze gorzej: prawie 14 miliardów lat temu każdy z nas był obłoczkiem niemal czystego wodoru. Opowiem, co działo się od tamtych zamierzchłych czasów aż do chwili, w której na naszej planecie znalazły się skomplikowane związki organiczne.
Ewa L. Łokas (CAMK, Warszawa)
Galaktyki z poprzeczką stanowią znaczną część wszystkich galaktyk spiralnych. W trakcie wykładu omówione zostaną obserwacje poprzeczek, ich podstawowe własności oraz mechanizmy powstawania. Sporo uwagi poświęcimy też poprzeczkom w naszym najbliższym otoczeniu: w Drodze Mlecznej i galaktykach karłowatych Grupy Lokalnej.
Mateusz Janiak (NCAC, Warsaw)
Satelita Fermi, który został wystrzelony w czerwcu 2008 roku pozwala na obserwacje Wszechświata w zakresie promieniowania gamma tj. od kilku megaelektronowoltów do kilkuset gigaelektronowoltów. Znajdujące się na pokładzie dwa instrumenty: GBM oraz LAT, w ciągu kilku ostatnich lat pozwoliły na ogromny postęp w poznawaniu najbardziej energetycznych procesów w Kosmosie. Wśród obiektów obserwowanych przez instrument LAT znajduje się kilkaset aktywnych jąder galaktyk, pulsarów, pozostałości po wybuchach supernowych itd. W trakcie wykładu omówię budowę i zasadę działania instrumentów na pokładzie satelity Fermi, a także wyniki naukowe, które udało się uzyskać przy ich pomocy.
Mirosław Giersz (CAMK, Warszawa)
Podczas wykładu zostaną przedstawione procesy prowadzące do powstawania czarnych dziur zarówno w wyniku ewolucji gwiazd lub układów podwójnych, jak również w wyniku ddziaływań dynamicznych w gromadach gwiazdowych.
Agnieszka Janiuk (Cft, Warszawa)
W trakcie wykładu omówię kilka przykładów działania chaosu na skalę kosmiczną. Będzie mowa o aktywności Słońca oraz tak zwanej "pogodzie kosmicznej", jak również; o chaotycznych zmianach orbit planet w Układzie Słonecznym. Na zakończenie podam kilka przykładów chaotycznego zachowania odległych źródeł kosmicznych, takich jak aktywne galaktyki.
Marek Sikora (CAMK, Warszawa)
Jean-Pierre Lasota (CAMK, Warszawa)
W sposób prosty i przystępny pokażę jak stałość prędkości światła i powszechność ciążenia nieuniknienie wymagają istnienia czarnych dziur. Omówię też obserwacje, które tego istnienia dowodzą. Na zakończenie wspomnę o problemie "ścian ogniowych", o których ostatnio głośno było w środkach masowego przekazu.
Krzysztof Leszczyński (NCAC, Warsaw)
Badania i symulacje astrofizyczne zawsze wymagały największych i najszybszych dostępnych komputerów. Kiedyś były to niewyobrażalne ilości setek kilobajtów, dzisiaj równie niewyobrażalne eksabajty. Podczas analizy numerycznej czasami dochodziło do „odkryć”, które się okazywały błędami programów.
Andrzej Sołtan (CAMK, Warszawa)
Wojciech Pych (CAMK, Warszawa)
Aleksiej Pamiatnych (CAMK, Warszawa)
Paweł Haensel (CAMK, Warszawa)
Obserwacje błysków rentgenowskich. Klasyfikacja źródeł błysków rentgenowskich. Eksplozje termojądrowe na gwiazdach neutronowych w ciasnych układach podwójnych oraz zjawiska z nimi związane. Zagadki czekające na rozwiązanie - superbłyski rentgenowskie, stygnięcie po okresie wybuchów.
Leszek Zdunik (CAMK, Warszawa)
Justyna Modzelewska (CAMK, Warszawa)
Podczas tego wykładu postaram się opowiedzieć czym może być ciemna materia i ciemna energia. Skąd naukowcy czerpią o nich informacje i co ich istnienie mówi nam o ewolucji Wszechświata. W kolejnym kroku postaram się pokazać zastosowanie kwazarów jako narzędzi do poszukiwania dowodów na istnienie ciemnej energii. Opowiem o modelu kosmologiczny LambdaCDM i pokażę kilka symulacji wielkoskalowych pokazujących ewolucję wszechświata.
Włodzimierz Kluźniak (CAMK, Warszawa)
Trzesienia "ziemi" zachodza nie tylko na naszym globie, ale tez wsrod roznorodnych obiektow kosmicznych. Najbardziej spektakularne trzesienia zachodza na gwiazdach neutronowych, zwlaszcza tzw magnetarach o bardzo silnym polu magnetycznym. Nieco lagodniejsze wstrzasy zachodza w dyskach plynu (podobnych do pierscieni Saturna) wokol czarnych dziur. Zarowno w wypadku czarnych dziur jak i gwiazd neutronowych te wstrzasy, kiedy juz maja miejsce, wywoluja drgania o zdumiewajaco wysokiej czestosci kilkaset razy na sekunde (okolo dziesiec razy czesciej od pradu zmiennego w zwyklym gniazdku elektrycznym).
Rafał Moderski (CAMK, Warszawa)
Cherenkov Telescope Array (w skrócie CTA - zespół teleskopów Czerenkowa) to międzynarodowe przedsięwzięcie, które stawia sobie za cel uruchomienie najnowocześniejszego i zarazem największego na świecie obserwatorium astrofizycznego, przeznaczonego do badań Wszechświata w zakresie promieniowania gamma. Projekt znajduje sie obecnie w fazie przygotowawczej, podczas której międzynarodowe zespoły naukowców i inżynierów przygotowują prototypy teleskopów dla obserwatorium. W Polsce powstaje SST-1M - konstrukcja tzw. małego teleskopu CTA. Prześledzimy losy jego powstania i zapoznamy się z zakresem oraz stopniem zaawansowania prowadzonych prac.
Weronika Narloch (CAMK, Warszawa)
Przez wieki kobiety miały utrudniony dostęp do edukacji, nie wspominając o pracy naukowej, która dla większości mogła pozostać tylko niespełnionym marzeniem. Jednak niektóre z nich dzięki upartości i ciężkiej pracy zdołały zapisać swe nazwiska na kartach historii. Pokonały przeciwności losu, niechęć społeczeństwa naukowego lub spotkały na swojej drodze kogoś, kto pomógł im osiągnąć sukces... Na wykładzie słuchaczom zostaną przybliżone postacie niezwykłych kobiet, które miały swój niezaprzeczalny wkład w rozwój nauki.
Aleksander Schwarzenberg-Czerny (CAMK, Warszawa)
Jarosław Włodarczyk (Instytut Historii Nauki, PAN, Warszawa)
Jeśli uznamy, że Gwiazda Betlejemska była częścią świata ziemskiego – zjawiskiem naturalnym lub tworem ludzkiej wyobraźni – to wyjaśnienia jej zagadki powinniśmy szukać w źródłach, dokumentujących związki człowieka starożytnego z kosmosem. Czeka nas więc wyprawa w świat dawnych zjawisk astronomicznych i sposobów ich interpretacji; w czasy, kiedy kształtowały się podstawy astronomii matematycznej i astrologii świata grecko-rzymskiego.
